Kök kanal tedavisi (Endodonti) Nedir?
Kök kanal tedavisi (Endodonti) diş köklerininde bulunan pulpa bağ dokusu buna bağlı meydana gelen diş çevre dokularının iltihaplarını teşhiş ve tedavisi ile ilgilenen diş hekimliği alanıdır.
Diş eksikliklerinin (diş çekimi) en başta gelen nedenlerinden bir tanesi de diş köklerinde bulunan pulpa bağ dokusunda meydana gelen ve buna bağlı diş çevre dokularına da yayılan iltihaplardır. Bir uyaran ya da bazı durumlarda kendiliğinden başlayan mevcut bağ dokusu (pulpa) iltihaplarına bağlı ağrılar bireyin yaşam kalitesini etkileyen ciddi sorunlara yol açabilir. Tedavi edilmeyen pulpa bağ dokusu iltihapları kalp damar sistemi hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarının da nedeni olabilir.
Kök kanal tedavisi işleminin amacı iltihaplı pulpa bağ dokusunun mekanik olarak uzaklaştırılmasını takiben kök kanallarında hazırlanan boşluğun doku dostu materyaller ile sızdırmaz bir şekilde doldurulması ve dişin klinik ömrünün uzatılmasıdır.
Diş pulpası iltihabı neden olur?
Dişler çiğneme fonksiyonları ile sindirim sisteminin en temel elemanlarından biridir. Çiğnediğimiz besinler diş yüzeyinde ve diş arasında bulunan boşluklarda tutunurlar. Burada tutunan besin artıklarının etkili bir diş fırçalama ve ara yüz temizliği (diş ipi-ara yüz fırçası) ile uzaklaştırılması gerekir. Etkili bir ağız hijyeni sağlanamadığında; diş yüzeyinde bulunan çürük yapıcı (karyojenik) bakteriler bu besin artıklarını kullanarak asit açığa çıkarırlar. Bu asitler diş sert dokularının çözünmesine ve buna bağlı olarak da diş çürüğü oluşmasına neden olurlar. Başlangıç diş çürükleri tedavi edilmediğinde dişin ortasında bulunan pulpa bağ dokusuna ulaşırlar ve bu dokunun iltihaplanmasına neden olurlar.
Çiğneme dinamik bir süreçtir ve karşıt çenelerdeki dişlerin kapanış ilişkisi bu dinamik süreci yönetir. Bu kapanış ilişkisindeki bozukluklar bazı dişlerin temas etmemesine bazılarının ise aşırı temas etmesine neden olabilir. Temas eksikliği mekanik temizliğe engel olarak diş yüzeylerinde gıda birikimine ve buna bağlı olarak da diş çürüğü gelişimine neden olabilir. Aşırı temas ise dişlerin travmaya uğraması ile sonuçlanabilir. Bu durumda travmaya maruz kalan dişlerin pulpa bağ dokusu da etkilenir ve travma ortadan kalkmadığı durumlarda bağ dokusu iltihaplanır.
Uzun süreli travmaların dışında bazı durumlarda dişler ani ve şiddetli travmalara da maruz kalırlar. Kazalar ve dişlere gelen ani darbeler de travmaya neden olarak diş pulpasının geri dönüşümsüz olarak iltihaplanmasına neden olabilir.
Yetersiz ağız bakımı dişlerde çürüklerin yanında diş destek dokularında da sorunlara neden olur. Diş etlerinde kanama ve kızarıklık ile başlayan bu süreç tedavi edilmediğinde destek kemiklerde kayıplara neden olur. Burada başlayan iltihap kök yüzeyini takip ederek dişin kök ucuna ulaşabilir ve bu yolla pulpa bağ dokusunun iltihaplanması ile sonuçlanabilir.
Daha önce yapılmış derin restorasyonlar da bazı vakalarda pulpa bağ dokusunun geri dönüşümsüz olarak iltihaplanması ile sonuçlanabilir.
Pulpa bağ dokusu iltihabı nasıl anlaşılır?
Pulpa bağ dokusunda iltihap iki şekilde gerçekleşebilir. Bunlardan bir tanesi pulpanın geri dönüşümlü olarak iltihaplanmasıdır. Pulpa geri dönüşümlü olarak iltihaplandığında dişte sıcak soğuk gibi ısısal değişimlerde hassasiyet ve ağrı meydana gelir. Tatlı gıdaların tüketilmesi de yine dişte hassasiyet ve ağrı gelişimine neden olur. Ancak iltihabın bu aşamasında etken uzaklaştıktan kısa süre sonra ağrı da ortadan kalkar. Bu aşamada diş daha konservatif bir yaklaşım olan dolgu tedavisi ile tedavi edilebilir.
Ancak pulpa bağ dokusu geri dönüşümsüz olarak iltihaplandığında meydana gelen ağrı daha keskindir. Sıcak uyaranlar ağrıyı tetiklerken soğuk uyaranlarda ağrı hafifler. İltihabın dişin kök çevresinde yer alan dokulara da yayılmasıyla dişte çiğneme esnasında ağrı oluşur. Hasta ilgili dişini kullanmaktan kaçınır. Bir süre sonra dişte ağrılar bir etkene bağlı olmadan başlar ve uzun süre devam eder. Bu durumda yapılması gereken tedavi kök kanal tedavisidir.
Kök kanal tedavisi nasıl yapılır?
Kök kanal tedavisi toplumdaki yaygın inanışın aksine ağrılı bir tedavi değildir. Yeterli dental anestezi uygulaması sonrası ilthaplanmış pulpa bağ dokusu mekanik olarak diş köklerinde bulunan pulpa boşluğundan uzaklaştırılır. Pulpa bağ dokusunun uzaklaştırılmasını takiben hazırlanan kök kanal boşluğu doku dostu materyaller kullanılarak doldurulur. Kök kanal dolgusunun yeterince yapılıp yapılmadığı bir radyografi ile kontrol edildikten sonra hazırlanan giriş kavitesi yine doku dostu bir direkt dolgu malzemesi ile ya da laboratuvarda hazırlanan bir indirekt kaplama ile kapatılır.
Önemli Not: Flydent internet sitesinde yer alan bütün içerikler bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için lütfen hekiminize başvurun.